Winston Churchill, Avam Kamarası, 11 Kasım 1947
19 Ocak 2012 tarihinde yapılan TÜSİAD’ın 42. Genel Kurulu’nda Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Ümit Boyner’in aşağıdaki şekilde dile getirdiği “Orta Gelir Tuzağı” ve “Orta Demokrasi Tuzağı” kavramları, Türkiye’de “Piyasa Ekonomisinin Kurumsal ve Hukuksal Altyapı” yetersizliklerine dikkati çeken TÜSİAD’ın reform programının temel felsefesini yansıtmaktadır:
“Türkiye bugün alacağı kararlarla dünya ekonomisindeki birinci sınıf ekonomilerden birisine sahip olmakla “orta gelirli ülke” tuzağına düşmek arasında tercihini ortaya koymuş olacaktır. Yıllardan beri hedefimiz Türkiye’nin “orta halli” “orta demokrasili” bir ülke konumuna kilitlenmemesini sağlamak oldu. Çalışmalarımızı hep bu hedefi gözeterek tasarladık ve uygulamaya geçirdik.”
Buradan hareketle, TÜRKONFED, 2012-2013 yıllarında “Orta Gelir Tuzağı” kavramını hazırladığı kapsamlı raporlarla Türkiye’nin ekonomi gündemine soktu.[1] Bu “Orta Gelir Tuzağı” kavramının çıkış noktası, gelişmekte olan ekonomilerin gelişmiş ekonomilerle mesafeyi kapatmak için demografik avantajlarını kullanması, dış borçlanma olanaklarını seferber etmesi, yatırımlarını iç tasarrufların ötesinde artırması, reel değerinin altında kurlarla ihracatta pazar payı kazanmaya çalışması gibi politikalar sonucunda, ortaya çıkan yüksek büyüme hızlarının sürdürülebilir nitelikte olmamasıdır. Nitekim, bir süre sonra demografik fırsat penceresinin kapanması, verimliliği düşük sektörlerden verimliliği yüksek sektörlere işgücü transferinin durması, yatırım oranının yüksekliği, dış borçlanmada risk sınırına gelinmesi, toplam faktör verimliliğinde gerilemeler gibi gelişmeler büyüme hızının düşmesine neden olmaktadır. Bu sürecin “Kişi Başına 15.000 US$” civarında gerçekleşmesi tarzında istatistiksel bir öngörü de var.
TÜRKONFED’in 2015 yılında yayınladığı “Yeni Anayasa’ya Doğru: Kurumsal Reform ve Demokrasi Kültürünün Gelişimi” isimli raporda “Orta Gelir Tuzağı” ile “Orta Demokrasi Tuzağı” ilişkisi kurulmuştu.
Bu sefer“Orta Demokrasi Tuzağı” konusuna kapsamlı bir şekilde eğilen Sayın Mehmet Gün’ün “Türkiye’nin Orta Demokrasi Sorunları ve Çözüm Yolu: Yargı, Hesapverirlik ve Temsilde Adalet” isimli eseri yaptığı tespit ve önerilerle, demokrasimizde bir süredir baş gösteren hukukun üstünlüğü, temel insan hakları, düşünce, ifade ve vicdan özgürlüğü alanlarındaki eksikliklerin giderilmesinde yol gösterici bir rol oynamaktadır.
Elbette, AB’ye üyelik sürecinde siyasi ve ekonomik reform açısından “Demokrasiyi, Hukukun üstünlüğünü, İnsan Haklarını, Azınlıklara saygı gösterilmesi ve korunmasını, İşleyen bir piyasa ekonomisinin varlığını ve Birlik içinde piyasa güçleri ve rekabetçi baskı ile başedebilecek kapasiteyi garanti eden kurumların istikrarını sağlamış olmalıdır.” ilkesiyle karşı karşıya kalmış olduğumuz “Kopenhag Kriterleri”ni de hatırlamadan geçemeyeceğiz.
Kamuoyu nezdinde bu tartışmaların tekrar gündeme gelmesi ve sürdürülmesine SayınMehmet Gün eseriyle önemli bir katkı yapıyor.
[1] 2-TÜRKONFED (2012) “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye? “ Cilt 1: Makro/Bölgesel/Sektörel Analiz (TÜRKONFED 2012) Prof. Dr. Erinç Yeldan, Kâmil Taşcı, Doç. Dr. Ebru Voyvoda, Mehmet Emin Özsan http://www.turkonfed.org/Files/ContentFile/ogt-1sektorel_analiz.pdf
TÜRKONFED (2013) “Orta Gelir Tuzağından Çıkış: Hangi Türkiye?” Cilt 2: Bölgesel Kalkınma ve İkili Tuzaktan Çıkış Stratejileri (TÜRKONFED 2013) Prof. Dr. Erinç Yeldan, Kâmil Taşcı, Doç. Dr. Ebru Voyvoda, Mehmet Emin Özsan http://www.turkonfed.org/Files/ContentFile/ogt-raporu-ii-cilt.pdf
